بررسی بحران محیط زیست احواز توسط هیفا اسدی درپارلمان بریطانیا

به ترتیب از سمت چپ: یوسف عزیزی، د. وفیق مصطفى، هیفاء الاسدی، الهام الساعدی وابراهیم العربی

در نشست شماری از فعالان حقوق بشر احوازی با هیئت حقوق بشر پارلمان بریطانیا، موارد مختلف نقض حقوق بشر ملت عرب احواز بررسی شد. در این نشست خانم هیفا اسدی به نابودی محیط زیست احواز توسط دولت مرکزی ایران پرداخته ونتایج منفی آن برزندگی ملت عرب احواز را بررسی کرد.

متن سخنان خانم هیفا اسدی به شرح زیر است:

محیط زیست اقلیم احواز در طول قرنها وابسته به آب رودخانه های کارون، کرخه، دز وجراحی است که در این اقلیم جریان دارند. این رودخانه ها نقش مهمی در بقای تالاب های فلاحیه و العظیم دارند وزندگی کشاورزان عرب وابسته به آب این رودخانه است. همچنین آب شیرین رودخانه مانع از ورود آب شور خلیج عربی به مناطق ساحلی بود. از مهمترین اقدامات جمهوری اسلامی درنابودی محیط زیست احواز، انتقال میزان زیادی از آب رودخانه های کارون وکرخه به استان های مرکزی ایران بدون رعایت میزان آب مورد نیاز اقلیم احواز است. از جمله این سدها و تونل های انحراف و انتقال آب می توان به سد انحرافی و تونل چشمه لنگان (اصفهان) سد انحرافی و تونل سبز کوهرنگ ۱ و کوهرنگ ۲ (چهارمحال و بختیاری) ،سد انحرافی و تونل سبز کوه (چهارمحال و بختیاری) ،سد و تونل کوهرنگ ۳ (اصفهان ) اشاره کرد .

 همچنین دهها سد برروی رودخانه های احواز ساخته شد که باعث برهم خوردن جریان طبیعی آب ووردی به اقلیم احواز شده است. به عنوان مثال در اقلیم اهواز؛ ۴۰ سد بر روی حوزه آبریز کارون بزرگ، ۱۶ سد بر حوزه آبریز کرخه و ۱۳ سد بر حوزه آبریز جراحی ساخته شده و یا درحال ساخت است. در این میان، ۸ سد روی رودخانه کارون، یک سد وچند تونل انحرافی روی رودخانه دز و ۳ سد روی رودخانه کرخه ساخته شده است.

علاوه بر این طرح های توسعه نیشکر هفت تپه و کارون، میان آب در جنوب شرق سوسه(شوش)، امام خمینی در منطقه شیعبیه تستر(شوشتر) و دهخدا و امیر کبیر و سلمان فارسی و دعبل خزاعی و فارابی در شمال وجنوب احواز تاسیس شدند. به واسطه این طرح ها بیش از ۲۵۰ هزار هکتار از زمینهای کشاورزان عرب مصادره شدند. این طرحها بر روی زمین های مرغوب کشاورزان عرب از شمال شوشتر تا محمره بر زمینی به طول تقریبی ۲۵۰ کیلومتر وعرض متغیر از تا ۱۵ تا ۵۰ کیلومتر ایجاد شده اند. مهمترین ضرری که این طرحها برای محیط زیست احواز داشته اند پسابهای خیلی شور با شوری بیش از ۴۰۰۰ واحد (میکروموس) است.

همچنین از دیگر اقدامات مخرب جمهوری اسلامی در تخریب محیط زیست احواز رها ساختن پساب شهری وصنعتی وکشاورزی دهها شهر غرب کشور در رودخانه های اقلیم احواز است.

از دیگر اقدامات نظام خشک کردن هور العظیم بواسطه ایجاد خاکریز در مرز ایران وعراق در درون این هور و فعالیت شرکت نفت ایران در این هوراست. این شرکت صد فقره چاه نفت در این هور برپاساخت و کیلومترها جاده در درون آن تاسیس کرد. در نتیجه این اقدامات شرکت نفت هور العظیم که نقش مهمی در حفظ تعادل محیط زیست خاورمیانه دارد، به کلی تخریب شده و خشکانده شده است. بنا به اظهارات علی محمد شاعری معاون سازمان محیط زیست کشور “حدود ۵۰۰ هزار هکتار از مساحت تالاب های اقلیم احواز خشک شده و این امر علت اصلی طوفان های شن است”.

نتایج این اقدامات نظام در تخریب محیط زیست به شرح زیر است:

آب ورودی به اقلیم احواز به شدت کاهش یافته است. همزمان میزان فاضلابهای ورودی به بستر رودخانه ها افزایش یافته است. پساب های شور طرحهای عظیم توسعه نیشکر سبب شوری شدید آب رودخانه ها شده است. شوری آب رودخانه به گونه ای است که زمین های کشاورزان عرب که در زیر دست این طرحها قرار دارند به شدت میزان ثمردهی شان کاهش یافته است. همچنین ذخیره کردن پساب های شور در مساحت وسیعی از زمین های اطراف محمره جهت تبخیر آنها سبب شده است تا کوههای نمک در اطراف محمره بوجود بیایید و تهدید بزرگی برای سلامتی مردم عرب احواز شده است.

درپی آلودگی شدید آب رودخانه ها میزان جامدات محلول در آب به شدت افزایش یافته است. به گونه ای که در عبادان ومحمره میزان جامدات محلول در آب به ۴۸۰۰ میلی گرم در لیتر رسیده است. این در حالی است که استاندارد جهانی آب با میزان جامدات محلول بالای ۱۲۰۰ میلی گرم در لیتر را غیرقابل شرب معرفی می کنند.

همچنین در پی نابودی شبه کامل هور العظیم میزان رطوبت هوا در تمام اقلیم احواز کاهش یافته و سبب تسهیل ورود طوفانهای شن از صحراهای همجوار احواز به درون اقلیم شده است. درنتیجه شاخص استاندارد هوا در اقلیم احواز به بیش از ۶۰۰ واحد رسید. این در حالی است که در سطح جهانی مقادیر بالای ۳۰۰ واحد از این شاخص به عنوانی بحرانی و خطرناک معرفی می شود. در سال ۲۰۱۲ احواز از سوی سازمان بهداشت جهانی آلوده ترین شهر دنیا شناخته شد. همچنین در نتیجه تخریب هور العظیم در حدود چهل روستای عرب که در اطراف این هور واقع شده اند خالی از سکنه شده اند وساکنان آنها به حاشیه شهرها مهاجرت کرده اند.

همچنین کاهش زیاد آب شیرین در رودخانه کارون در عبادان ومحمره سبب ورود آب شور خلیج به این مناطق شده و مرگ نخلستانهای کشاورزان عرب را به دنبال داشته است.

تخریب شدید محیط زیست در احواز تاثیرات منفی زیر را بر زندگی مردم عرب احواز دارد:

آلودگی شدید هوا در سالهای گذشته سبب افزایش شدید بیمارهای رئوی وتنفسی شده است و دهها نفر در اثر این بیماری ها جان خود را از دست داده اند.

آلودگی شدید آب سبب افزایش شدید بیمارهای گوارشی و کلیوی شده است.

کاهش میزان آب رودخانه ها و شوری شدید آب ها و منع کشاورزان از برداشت آب توسط نظام به بهانه بی آبی اقلیم و همچنین مصادره وسیع زمین های کشاورزان عرب توسط طرح های توسعه نیشکر، سبب شده است تا هزاران کشاورز عرب احوازی مجبور به مهاجرت به حاشیه شهرها شده اند. در نتیجه و بنا به آمارهای رسمی ایران تنها در شهر احواز بیش از ۴۰۰ هزار عرب در حاشیه فقیر در شرایط سخت اقتصادی وبهداشتی واجتماعی زندگی می کنند.  تنها در شهر احواز نوزده منطقه حاشیه نشین وجود دارد که عبارتند از:

صیاحی، شیلنگ آباد، رزمندگان، گلدشت، گل بهار، کریشان، عین الدوّا، ملاشیه، چنیبه، جنگیه، کوت عبدالله، کانتکس، قلعه کنعان، کوی طاهر، آل صافی، منبع آب، حصیرآباد، زرگان، زوویه۱ و زوویه۲٫(۴و۵)

ریشه های بحران:

تبعیض اعمال شده بر مردم عرب در زمینه مدیریت اقلیم و همچنین واگذاری تمامی مناصب به مسئولان غیربومی سبب شده تا حق مردم عرب اقلیم احواز در منابع آبی وطبیعی رعایت نشود و منابع به سود دیگر استانها وبه ضرر اقلیم احواز تقسیم شوند. به گونه ای که با وجود بحران شدید زیست محیطی کنونی در احواز، همچنان پروژه های انتقال آب رودخانه های احواز به دیگر استانها نه تنها متوقف نشده است بلکه پروژه های جدیدی به آن نیز اضافه شده است و پروژه های سد سازی با شدت تمام در جریان است.